Przyprawy, które pomagają zachować zdrowie.

Wiele z przypraw, których używamy codziennie, aby nadać domowym posiłkom pyszny smak i aromat, jest również bardzo pożytecznych dla naszego organizmu. Oto kilka z nich, których nigdy nie może zabraknąć w naszej kuchni.

1. Kolendra

Przyprawa ta używana jest w wielu potrawach kuchni łacińskiej, azjatyckiej i basenu Morza Śródziemnego. Kolendra zawiera błonnik, witaminy, minerały, olejki eteryczne i przeciwutleniacze, które pomagają zwalczać wiele chorób. Trzydzieści gram kolendry dostarcza około 38% dziennego zapotrzebowania na witaminy A i 109% zalecanej ilości witaminy K. Dodatkowo, przyprawa bogata jest w witaminy C i B-6 oraz mikroelementy, takie jak potas, wapń, magnez, żelazo i mangan.

Liście mają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne. Pobudzają apetyt – stymulują wydzielanie soków żołądkowych i enzymów, a także działają tonizująco na żołądek. Z tych też powodów liście kolendry są często stosowane w diecie osób chorych na anoreksję. Są również zbawienne dla wątroby, a także wspomagają leczenie biegunki poprzez wywieranie korzystnego działania na jelita.

Kolendra zwiększa wydzielanie moczu oraz pomaga redukować gorączkę. Olejki zawarte w kolendrze nadają jej właściwości antyseptyczne i przeciwbakteryjne, które pomagają leczyć pleśniawki w jamie ustnej i odświeżać oddech, a także są korzystne w leczeniu egzemy, grzybic skóry i jej suchości.

Kolendra jest znana z właściwości przeciwreumatycznych i przeciwartretycznych, dzięki którym pomaga redukować opuchliznę.

Wyciągi wodne, alkoholowe i olejek kolendrowy zwiększają wydzielanie śliny, żółci, soku żołądkowego i jelitowego. Hamują rozwój bakterii, wirusów i grzybów patogennych. Rozszerzają drogi oddechowe i ułatwiają oczyszczanie błony śluzowej przewodu pokarmowego oraz układu oddechowego. Mają właściwości laktogenne (mlekopędne), wiatropędne, napotne, moczopędne, żółciopędne, rozkurczowe i pobudzające krążenie krwi. Olejek kolendrowy wcierany miejscowo działa odkażająco, rozgrzewająco i przeciwreumatycznie. Generalnie kolendra działa na układ trawienny, stosowana dłuższy czas (około tygodnia) reguluje wypróżnienia, działa na choroby przeziębieniowe, reumatyzm, osłabienie, nerwice przewodu pokarmowego, rozwój nieprawidłowej mikroflory w przewodzie pokarmowym. 

Olejek i nalewka kolendrowa z miodem mają właściwości przeciwdepresyjne, przeciwnerwicowe i przeciwstresowe. W tym celu stosuje się  nalewkę sporządzoną z pogniecionych owoców kolendry (100 g owoców na 300 ml alkoholu 30-50%) wymieszać je z miodem w proporcji 1:1 i zażywać po 1 łyżce 3-4 razy dziennie.

Nalewka: 3-5 ml 2-3 razy dziennie; stosować  przy kaszlu i przeziębieniu na miodzie lub w mleku z miodem. Olejek  kolendrowy w ilości 4-6 kropli, stosować podobnie jak nalewkę kolendrową.Nalewkę kolendrową możemy również wcierać we włosy przy łupieżu i wypadaniu włosów. Olejek wcierać w skórę (kolana, biodra, okolice kości krzyżowej, stawu barkowego) przy nerwo-, stawo- i mięśniobólach. Nalewką przemywać cerę bladą, łojotokową i trądzikową.

Napar: 1 łyżkę pogniecionych (w moździerzu) owoców kolendry zalać 1 szklanką wrzącej wody lub mleka, przykryć i odstawić na 20 minut, przecedzić, osłodzić miodem naturalnym. Pić kilka razy dziennie po 100 ml. W chorobach nerwowych i przewodu pokarmowego 2-3 razy dziennie, w chorobach przeziębieniowych, lub przy kaszlu stosować 4-6 razy dziennie.

2. Imbir

Imbir jest silnym odkażalnikiem i antyseptykiem, pobudza wydzielanie soków trawiennych i żółci, zapobiega zastojom żółci, przyśpiesza procesy detoksykacji w wątrobie, poprawia krążenie skórne, mózgowe, wieńcowe i w kończynach. Przenika do potu i łoju działając odkażająco na gruczoły łojowe, ekrynowe i apokrynowe. Imbir działa silnie przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwpierwotniakowo, przeciwwirusowo, przeciwroztoczowo, przeciwzapalnie, przeciwłojotokowo i pojędrniająco na skórę oraz błony śluzowe. Wcierany w skórę działa rozgrzewająco, przeciwwysiękowo i przeciwbólowo. Pomocny jest w leczeniu chorób skóry troficznych (związanych z zaburzeniami odżywczymi skóry), chorób wirusowych, grzybiczych i bakteryjnych. Warto wcierać go w skórę przy przeziębieniach, zmarznięciu, zimnicy kończyn, blednicy i reumatyzmie. Jest skuteczny w leczeniu trądzików, zwłaszcza po połączeniu z olejem dziurawcowym, olejem arnikowym, krwawnikowym, wrotyczowym, tatarakowym, nagietkowym, arcydzięglowym, kolendrowym, kminkowym i rozmarynowym. Zapobiega wypadaniu włosów, łupieżowi, wspomaga leczenie łuszczycy (psoriasis). Znakomity do leczenia stanów zapalnych i ropnych skóry owłosionej. Ponadto może być stosowany do leczenia skaleczeń, otarć, obrzęków (po urazie mechanicznym), wyprysków i owrzodzeń w obrębie narządów płciowych. Imbir pobudza ukrwienie narządów plciowych przez co wzmaga erekcję u mężczyzn, zwiększa percepcję (odbiór i analizowanie) wrażeń seksualnych u kobiet i mężczyzn.

Ekstractum Zingiberis glicerolowo-alkoholowy: pół szkl. sproszkowanego lub świeżego mielonego kłącza zalać roztworem glicerolowo-alkoholowym (250 ml); wytrawić 7 dni; przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dz. po 1 łyżeczce (5 ml). Roztwór alkoholowo-glicerolowy sporządza się następująco: do  50 ml glicerolu wlać 200 ml wódki; wymieszać starannie.

Odwar z korzenia – Decoctum Zingiberis – 1 łyżka proszku imbirowego na szklankę wody; gotować 5 minut; odstawić na 30 minut; przecedzić; uzupełnić brakująca ilość wody (wodą uzupełniającą przepłukać masę roślinną odcedzoną. Pić 3 razy dz. po 30-50 ml. Do nosa dawkować 3-6 razy dziennie za pomocą spryskiwacza w nieżycie i stanach zapalnych zamiast kropli.

Spiritus Zingiberis - spirytus imbirowy: 2 łyżki sproszkowanego imbiru zalać 200 ml spirytusu  salicylowego lub 200 ml spirytusu czystego. Wytrwaiać 7 dni w szczelnym słoju. Przefiltrować. Stosować do wcierania w obolale i opuchnięte nogi, w bolące stawy, ponadto wcierać przy mięśniobólach i nerwobólach. Opryszczki, ropnie, owrzodzenia, liszaje smarować 4 razy dziennie. 

Fizjologiczny wyciąg wodny z imbiru: 2 łyżki sproszkowanego lub świeżego rozdrobnionego imbiru zalać 220 ml soli fizjologicznej (dostępna w aptekach bez recepty), zagotować, odstawić na 30 minut; przecedzić. Wprowadzać do nosa i stosować do plukania jamy nosowej, gardla, uszu oraz narzadów plciowych przy zakażeniach i stanach zapalnych (kilkarazy dziennie). Ponadto do lewatyw przy świądzie odbytu.

W leczeniu trądzików preparaty imbiru należy stosować na skórę oraz zażywać doustnie.

3. Kurkuma

Surowiec kurkumy zawiera kurkuminoidy – ok. 2%, kwas ferulowy i olejek eteryczny 3-5%.

Kurkumina – curcumin jest to dimer kwasu ferulowego o żółtej barwie i dużej aktywności biologicznej. Kurkumina przenika z jelit do krwi w 65% po podaniu doustnym. Jest wydalana z ustroju w połączeniu z kwasem glukuronowym.

Kurkumina wykazuje silne działanie antyoksydacyjnych, żółciopędne i żółciotwórcze, rozkurczowe i przeciwzapalnie. Wyciągi z kurkumy przywracają prawidłową kurczliwość pęcherzyka żółciowego, pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, jelitowego i trzustkowego. Wydatnie poprawiają proces trawienia i wchłaniania składników pokarmowych. Kurkuma ułatwia rozpuszczenie i usunięcie złogów żółciowych z układu żółciowego. Składniki terpenowe i ferulowe kurkumy odkażają drogi żółciowe. Liczne badania udowodniły również właściwości przeciwbakteryjne, hepatoprotekcyjne (ochraniające miąższ wątroby), przeciwmiażdżycowe, antywirusowe i antynowotworowe.

Ta niezwykle cenna przyprawa przyśpiesza również gojenie się ran, czy też pomaga w redukcji złego cholesterolu. Jej równie ważnym osiągnięciem jest to, że zmniejsza ryzyko zachorowań na zawał serca. Obecnie trwają również wnikliwe badania nad jej zastosowaniem w leczeniu cukrzycy, Alzheimera czy też reumatoidalnego zapalenia stawów.

Ponadto oczyszcza ciało z wszelkich szkodliwych toksyn, dzięki czemu hamuje proces starzenia się naszego organizmu. To także wpływa na to, że kurkuma znajduje swoje szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Działa zbawiennie na naszą skórę, doskonale radzi sobie z trądzikiem, wieloma przebarwieniami, a także pomaga w leczeniu ciężkiej choroby skórnej jaką jest łuszczyca. 

Preparaty kurkumowe są stosowane w leczeniu niewydolności wątroby, kamicy żółciowej, wirusowego zapalenia wątroby, stanów zapalnych i zatruć wątroby, żółtaczki i zaburzeń wydzielania soków trawiennych. 

Dawki przetworów z kurkuminy są następujące:

Odwar – Curcumae 25:500 – w ciągu dnia wypić całą porcję;

Sproszkowane kłącze – 3 razy dz. po 1 g;

Nalewka na alkoholu przynajmniej 70% – Tinctura Curcumae 1:5 – doustnie 5 ml 3 razy dziennie po rozmieszaniu z wodą.

4. Czosnek

Czosnek – posiada właściwości wirusobójcze i grzybobójcze, a co najważniejsze, nie niszczy flory bakteryjnej jelit. Stosujemy go do leczenia przeziębień, w stanach wyczerpania organizmu, jak również w walce z pasożytami układu pokarmowego. Czosnek a raczej zawarta w nim allicyna obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu. Mocny smak czosnku można złagodzić, jedząc go  z chlebem i dużą ilością posiekanej natki pietruszki, która chroni żołądek przed zbyt palącymi właściwościami rośliny. Dobre rezultaty daje również jedzenie czosnku gotowanego na parze, ale jego moc zostaje zmniejszona. Najmniejsza skuteczna dawka to 1/3 ząbka czosnku 3 razy dziennie. Przy zwykłym przeziębieniu można trzymać ząbek czosnku między zębami a policzkiem co najmniej przez 15 minut, a potem dokładnie go pogryźć.

Nalewka czosnkowa

Nalewka czosnkowa oczyszcza organizm z odkładającego się tłuszczu, wypłukuje nierozpuszczony wapń, gwałtownie poprawia przemianę materii, oczyszcza, wzmacnia i uelastycznia naczynia krwionośne, zapobiega zawałowi serca, miażdżycy, paraliżowi, tworzeniu się nowotworów, likwiduje szum w głowie, poprawia wzrok, odmładza organizm, zapobiega zawałowi mózgu i wrzodom w przewodzie pokarmowym. Sok z czosnku pobudza apetyt, poprawia trawienie, pomaga przy wielu chorobach układu oddechowego, zapobiega przeziębieniom, likwiduje bóle głowy i bezsenność posiada właściwości moczopędne, wykrztuśne i znieczulające (uśmierzające ból). 

Wg M. Tombaka przy chronicznej bezsenności wystarczy pić przez kilka dni po 100 g przegotowanej wody z dodatkiem łyżeczki miodu i soku z ząbka czosnku i pojawi się normalny sen.

Przy silnym bólu zębów na nadgarstek lewej ręki należy położyć rozdrobniony na miazgę ząbek czosnku, zabandażować i ból ustanie. 

Przepis na eliksir

25 dag obranego czosnku zetrzeć na miazgę  i zalać  300 ml czystego spirytusu.
Szczelnie zamknąć i postawić w ciemnym i chłodnym miejscu (ale nie do lodówki) na 10 dni.

Po tym czasie masę należy przecedzić i dobrze odcisnąć, przelać do buteleczki i postawić w ciemnym miejscu jeszcze na 3-4 dni.

Kuracja i sposób jej prowadzenia:

Każdą ilość kropli pić z 50 ml kwaśnego produktu mlecznego, najlepiej z kefirem, jogurtem lub letnim (w temperaturze pokojowej) mlekiem - zapobiega to nieświeżemu zapachowi z ust!! Odpowiednia ilość kropli powinna być pita wg poniższej tabelki:

Dzień kuracji	Liczba kropel
	śniadanie	obiad	kolacja
1	1	2	3
2	4	5	6
3	7	8	9
4	10	11	12
5	13	14	15
6	15	14	13
7	12	11	10
8	9	8	7
9	6	5	4
10	3	2	1

Po 10-tym dniu, z tego co nam zostanie w buteleczce należy pić po 25 kropli 3 razy dziennie dopóki nalewka się skończy. 

Jak często w roku można pić nalewkę?

Tutaj znów przytaczani przeze mnie eksperci M. Tombak i I. Gumowska podają nieco inne zalecenia.
Tombak: "Kurację stosować nie częściej niż raz do roku".
Gumowska: "Tę kurację można powtórzyć dopiero po 5 latach".
Nie potrafię powiedzieć kto ma rację ale znam ludzi którzy stosowali to 2-3 razy w ciągu roku i nic złego się nie działo.

5. Cebula

Cebula od wieków była używana jako lek na szkorbut, czyli ostro wyrażoną awitaminozę C. Zabierali ją w dalekie rejsy żeglarze i na dalekie wyprawy polarnicy. Choć nie należy do najbogatszych pod względem zawartości witaminy C roślin, to jednak jej dostępność, łatwość uprawy i przechowywania sprawiły, że przez wieki była jednym z głównych źródeł tej witaminy.

Ma właściwości bakteriobójcze, niszczy także bakterie oporne na działanie antybiotyków. Zapach i właściwości bakteriobójcze cebuli wynikają m.in. z zawartości organicznych związków siarki, które są aktywne nawet w bardzo małych stężeniach.

Cebula, poza niedoborami witaminy C, może uzupełniać w organizmie człowieka niedobory witamin A, B₁, B₂, PP, a także wielu mikroelementów, przede wszystkim cynku, ważnego czynnika w odporności przeciwwirusowej, selenu - czynnika przeciwmiażdżycowego, fosforu - budulca kości, żelaza - składnika hemoglobiny, czerwonego barwnika krwi i podstawowego przenośnika tlenu, oraz wapnia.

Zwiększa ilość wydalanego moczu, obniża ciśnienie tętnicze krwi.

Obecność saponin uzasadnia stosowanie cebuli jako leku skutecznego w leczeniu suchego kaszlu. Saponiny zwiększają bowiem ilość wytwarzanej plwociny i rozrzedzają ją, co powoduje, że oskrzela mogą oczyszczać się znacznie łatwiej i skuteczniej.

Sok z cebuli może być używany jako lek w zapaleniach żył, żylakach odbytu, a także jako lek przeciwpasożytniczy. Wdychanie tego soku przynosi ulgę w katarach.

Cebula stosowana zewnętrznie może być lekiem na rany, czyraki, oparzenia i odmrożenia, a także w walce z piegami i trądzikiem. Może być przykładana na bolące miejsca w przypadkach bólów kostnych, stawowych i nerwobólów.

Cebula i jej sok mogą być używane do zwalczania szkodników roślin.

Działanie i zastosowanie:

Miodek cebulowy

Pół szkl. miodu i pół szkl. soku z cebuli (otrzymać przy pomocy sokowirówki lub wycisnąć z miazgi utartej na tarce) - zmieszać. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce w uporczywym suchym kaszlu, w anginie, w grypie, w zapaleniu oskrzeli, w skąpomoczu, w zaburzeniach trawiennych, w przeziębieniu i w okresie rekonwalescencji.

Tartą cebulą przykładać na rany, ropnie i czyraki oraz owrzodzenia i opryszczki.

Miodek cebulowy polecam stosować w każdej chorobie zakaźnej. Działa on ogólnie wzmacniająco, lekko moczopędnie, napotnie, odkażająco, wykrztuśnie, przeciwzapalnie, żółciopędnie i trawiennie, likwiduje wzdęcia i biegunki.

Nalewka cebulowa - Tinctura Cepae; pół szkl. tartej lub mielonej cebuli zalać 400 ml wódki; macerować 7 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz, po 1 łyżeczce. Można ją zmieszać z miodem w proporcji 1:1 uzyskując Alkoholmel Cepae, znakomity na kaszel oraz środek wzmacniający.

Odżywka do włosów.

50 ml nalewki cebulowej, 50 ml nalewki (soku lub intraktu) z liści brzozy i 50 ml nalewki pokrzywowej zmieszać razem. Płyn wcierać we włosy 5 minut, na 8 godzin przed umyciem; kuracja powinna trwać 21 dni (21 zabiegów), potem przerwa 15-dniowa i zabieg można powtórzyć. Odżywka cebulowo-brzozowo-pokrzywowa zawiera wiele witamin i soli mineralnych oraz innych ciał czynnych, które doskonale wnikają we włosy i w skórę, zapobiegają wypadaniu włosów, odżywiają je, wzmacniają, nadają im połysk, przeciwdziałają tworzeniu się łupieżu. Z tego względu, że odżywka posiada silny zapach należy ją wetrzeć we włosy każdego wieczoru, nakryć je folią, a rano umyć włosy szamponem ziołowym.

Krem cebulkowy na plamy i cellulitis

Sok z cebuli świeżej 15 ml

Olejek cytrynowy – 1 ml

Olejek herbaciany 1 ml

Olejek cedrowy lub cyprysowy – 1ml

Maść allantoinowa (np. Alantan, Alantavit) – 2 tubki

Krem Nivea 2 op. ok. 50 g (ok. 100 g)

Maść z wit. A – 1 tubka

Glicerol – 10 ml

Olej rycynowy – 10 ml

Składniki ucierać na ciepło aż do połączenia. Sok z cebuli najpierw wymieszać z gliceryną i olejkami, potem olejem rycynowym i maściami oraz kremem.

Działanie: wygładzające, przeciwzapalne, odżywcze, rozmiękczające, regenerujące, odkażające, regulujące pigmentację skóry, przeciwwągrowe. Zapobiega cellulitis i plamom na skórze.  

Sok z cebuli na przeziębienia, kaszel i zapalenie gardła

Posiekać drobno cebulę, posypać cukrem i pozostawić w naczyniu w ciepłym miejscu do następnego dnia, następnie wycisnąć sok przez płótno. Pić 2-4 razy dziennie po 1 łyżce stołowej po jedzeniu przy kaszlu, chrypce i nieżycie gardła. Dzieciom podawać po 1 łyżeczce.

Wzmacniając i zapobiegające szkorbutowi wino cebulowe

Do 300 g miazgi cebuli dodać 100 g miodu i butelkę (700 ml) wytrawnego białego wina, starannie wymieszać, macerować 4-5 dni i przecedzić. Pić 1-3 razy dziennie.

Miazga cebulowa do okładów

Cebulę posiekać, wymieszać z solą i mlekiem. Stosować do okładów na gardło i stopy. Zmieniać okład po zagrzaniu się. Zaleca się także przy bólu głowy.

Maść cebulowa na czyraki i trudno gojące się rany

Dużą cebulę obrać, utrzeć na tarce, do otrzymanej miazgi dodać 1 łyżkę miodu, 1 łyżeczkę lub nieco więcej mąki pszennej, 1/2 tuby maści Tormentiol i zarobić na gęstą papkę. Przykładać na czyraki, wrzody i trudno gojące się rany.

Roztwór na zapalenie krtani

Łyżeczkę soku z cebuli i łyżeczkę soku z czosnku dokładnie wymieszać. Dodać 3 łyżki przegotowanej wody i mocno wstrząsnąć. 5 kropli tego roztworu dodać do ½ litra wrzącej wody i wdychać opary przez 5 minut. Zabieg powtarzać 2 razy dziennie.

Masa przy bólach mięśni, karku i potylicy

Posiekać drobno kilka cebul, wymieszać z cukrem, octem winnym i olejem. Moczyć ścierkę w przygotowanej masie i okładać potylicę, przykrywając z wierzchu suchym ręcznikiem.

Syrop na miażdżycę

Zetrzeć cebulę na drobnej tarce, wycisnąć sok. Szklankę tak uzyskanego soku wymieszać ze szklanką miodu. Jeśli mamy miód zgęstniały, bez obaw możemy go podgrzać. Przyjmować po 1 łyżce stołowej 3 razy dziennie, godzinę przed jedzeniem lub 2-3 godziny po jedzeniu. Profilaktycznie zażywać łyżeczkę od herbaty 3-4 razy dziennie.

Na ukąszenia owadów

Korzeń imbiru, cebulę, kwiaty nagietka lub rutę przepuścić przez sokowirówkę i otrzymanym sokiem smarować ukąszenia.

Przy trudno gojących się ranach, czyrakach, ropniach i owrzodzeniach stosuje się okłady z cebuli gotowanej lub upieczonej w kuchence czy piecyku.

Świeży sok z cebuli pije się przy żylakach odbytu i nieżycie jelit, a sok z miodem piję się przy kaszlu, zapaleniu oskrzeli czy kokluszu.

Miazga ze świeżej cebuli i sok leczą rany, oparzenia, odmrożenia, wrzody, urazy, gościec, wysypki, a także odciski, brodawki, piegi i wągry.

W Indiach cebula uważana jest za środek pobudzający, moczopędny i wykrztuśny, ponadto stosuje się ja przy nieżytach nosa.

W Rosji wyciąg alkoholowy z cebuli, miał działanie bakteriobójcze i pobudzające na czynności wydzielnicze jelit. Preparat ten był przepisywany podczas osłabienia napięcia jelit, w cukrzycy, w biegunkach. Drugim preparatem, który można spotkać jest wyciąg z cebuli i gliceryny, którego używa się do zapalenia pochwy wywołanego przez rzęsistka.

Ciekawostką jest, że w celu zwalczania szczurów i myszy stosuje się środki deratyzacyjne. Takim silnym środkiem deratyzacyjnym jest cebula morska, która jest chętnie zjadana mimo gorzkiego smaku.

Uwaga!

Chociaż z wymienionych do tej pory zastosowań i działań wynika, że cebula odznacza się samymi doskonałymi właściwościami leczniczymi, to jednak należy pamiętać, że jej nadmierne używanie może okazać się szkodliwe w przypadkach ciężkich chorób nerek, wątroby, żołądka i serca.

Źródła:

P. Czikow, J.Łaptiew „Rośliny lecznicze i bogate w witaminy” Wyd. Rolnicze i Leśne, 1983.

A. Ożarowski, W. Jaroniewski „Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie”, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1987.